ثبت اثر ادبی و هنری
ثبت اثر ادبی و هنری، مالکیت ادبی و هنری حقی است که آفریننده اثر بر تراوشات ذهنی و فکری خویش دارد. در نظام حقوقی فرانسه از آثار اصیل ادبی و هنری به صِرف خلق اثر و تجلی خارجی آن، حمایت می‌گردد و نه تنها شکل تبلور اثر بی‌اهمیت است، بلکه هیچ‌گونه تشریفاتی نیز برای حمایت از اثر لازم نیست. در مواردی نیز که از ثبت و تودیع نسخه یا نسخی از اثر سخن به میان آمده، برای آن نقش اثباتی در نظر گرفته شده است. این در حالی است که در نظام حقوقی ایران علاوه بر خلق و تجلی خارجی ثبت اثر ادبی و هنری، حمایت از اثر بسته به مورد، منوط به تشریفاتی هم‌چون انتشار برای نخستین‌بار در ایران و ثبت برند مخصوص می‌باشد. درخصوص نرم‌افزارهای رایانه‌ای نیز حمایت قضایی از اثر منوط به اخذ تأییدیه فنی گردیده است. توجه به مبانی فقهی مسئله به‌ویژه بنای عقلا و عموم ادله‌ای که دلالت بر لزوم احترام و حمایت از اموال و مالکیت‌ها می‌نماید و نیز توجه به برخی آثار نامطلوب وابسته نمودن حمایت از آثار ادبی و هنری به رعایت تشریفات، حمایت بدون تشریفات از آثار مزبور را ایجاب می‌نماید. البته شناسایی نقش اثباتی برای تشریفات مزبور می‌تواند مفید باشد.
در ادامه مجموعه قوانین مربوط به ثبت اثر ادبی و هنری را بصورت خلاصه آورده ایم که برای آشنایی با این مباحث و خواندن مطلب بصورت کامل به ادامه مطلب مراجعه نمایید:
مدارک لازم برای ثبت آثار هنری و ادبی فرآیند و حقوق آن :
1- ارائه مدارک و مستندات لازم در خصوص معرفی اثر منطبق با آیین نامه اجرایی ماده ۲۱ قانون حمایت از حقوق مولفان و هنرمندان، 2- کمیل فرم درخواست نامه ثبت آثار ادبی – هنری، 3- کپی کارت ملی و تمامی صفحات شناسنامه، 4- یک نسخه وکالتنامه یا مدرک مثبت نمایندگی قانونی در صورت داشتن وکیل
آثار قابل حمایت و غیر قابل حمایت آثار ادبی و هنری :
از نظر این قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند «پدید آورنده» و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکاری آنان پدید می‌آید بدون در نظر گرفتن سلیقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته، «اثر» اطلاق می‌شود. آنچه موردنظر مادۀ 1 می‌باشد هر گونه اثر ادبی و هنری اصیل است. لازم است ابتدا به ماده 2 قانون پیشگفته که انواع اثرهای علمی، ادبی و هنری را بر شمرده است اشاره نماییم.
حمایت از حق مؤلف گر چه سابقه زیادی (بیش از دو قرن) در کشورهای اروپایی و آمریکایی داشته است ولی تا سال 1348 یعنی سالی که قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنّفان و هنرمندان به تصویب رسید، در ایران قانون جامع و مناسبی برای حمایت از مالکیت ادبی و هنری وجود نداشت وحق مؤلف تا سال 1348 توسط مواد 245 تا 248 از فصل یازدهم مبحث دسیسه و تقلب در کسب و تجارت مربوط به قانون جزای عمومی سال 1310 حمایت می‌شد.
مالکیت ادبی و هنری :
مالکیت فکری بر مبنای مصادیق مورد حمایت، به دو بخش «مالکیت ادبی-هنری» و «مالکیت طرح صنعتی » تقسیم بندی می شود که در هر بخش مصادیق متفاوتی مورد شناسایی و حمایت قرار می گیرند. حق مولف یا کپی رایت و یا مالکیت ادبی و هنری، حق پدید آورنده آثار ادبی، هنری و علمی در نامیده شدن اثر به نام او و نیز حق انحصاری وی در تکثیر، تولید، عرضه، اجرا و بهره برداری از اثر خود است. مالکیت ادبی و هنری خود شامل دو بخش می‌باشد،
مسلماً افکار و اندیشه‌ها تا زمانی که از حالت یک امر ذهنی خارج نگردیده و در قالب یک امر عینی تجسم نیابند قابل حمایت نبوده و اساساً حمایت از اندیشه‌ای که در عالم خارج بروز و ظهور نیافته باشد بی‌معناست. این بروز و ظهور در هر یک از آفرینه‌های فکری به گونه‌ای است: به طور مثال یک اثر ادبی به صورت الفاظ و جمله‌های هدفمند و معنی‌دار، یک اثر موسیقی در شکل نُتهای موزون و یک اثر هنری در قالب اشکال، رنگها، خطوط و …تجلی می‌یابد.
عناصر تشکیل دهندۀ جرم: ماده 23 قانون حمایت حقوق مؤلفان «هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از خود پدید آورنده، نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد. هر جرمی الزاماً دارای یک عنصر مادیست.
سوالات متداول :
یکسری سوالات در زمینه ثبت اثری ادبی وجود دارد که معمولا مخاطبان از ما می پرسند. ما در ادامه سعی کرده ایم سوالاتی که معمولا پرسیده می شود را جمع آوری کنیم و در ادامه مطلب مجموعه ای از این سوالات آورده شده است
قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان:
مدت استفاده از حقوق مادی پدید آورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می شود از تاریخ مرگ پدید آورنده سی سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت.
تبصره – مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده ٦ این قانون سی سال بعد از فوت آخرین پدید آورنده خواهد بود.
کلیه ی حقوق متعلق به ثبت بازرگان است