موضوع فعالیت شعب و نمایندگی خارجی
هر چند پس از اجرای اصل ۸۱ قانون اساسی، موضوع فعالیت شعب و نمایندگی خارجی به نوعی با ایهام مواجه می باشد و در برخی از موضوعات عملا امکان سرمایه گذاری و یا ایجاد و اعطای امتیاز شرکت برای خارجیان محدود شد معذلک برخی از موضوعاتی که در آیین نامه ثبت شعبه و نمایندگی خارج گردیده است به شرح ذیل می باشد:
1- ارائه خدمات بعد از فروش کالاها یا خدمات شرکت خارجی، که شامل فروش کالای خدمات شرکتها خارجی به اشخاص مقیم ایران و ارائه خدمات بعد از فروش(گارانتی)
2- انجام عملیات اجرایی قراردادهایی که بین اشخاص ایرانی و شرکت خارجی منعقد می شود.
در خصوص شروع عملیات اجرایی و انجام موضوع قراردادهای منعقده بین اشخاص ایرانی (اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی اعم از خصوصی و دولتی و شرکتهای خارجی، طرف خارجی می تواند تقاضای ثبت شعبه یا نمایندگی خود را نماید.
٣- بررسی و زمینه سازی برای سرمایه گذاری شرکت خارجی در ایران
انواع سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران و مشارکت مستقیم با اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی از طریق ایجاد شرکت های تجاری با سهیم شدن در شرکتهای تجاری موجود
۴- همکاری با شرکت های فنی و مهندسی ایرانی برای انجام کار در کشور های ثالث.
در مواردی که شرکت های فنی و مهندسی ایرانی برای انجام امور صنعتی، فنی عمرانی و غیره در کشورهای ثالث انتخاب شده و جهت انجام امور مربوطه با یک یا چند شرکت خارجی قرارداد مشارکت منعقد نموده باشند. همچنین شرکت های فنی و مهندسی خارجی که برای انجام پروژه های در کشور ثالث انتخاب شده اند و جهت انجام این گونه پروژه ها با شرکت های فنی و مهندسی ایرانی طی قرارداد مشار له داشته باشند، می توانند نسبت به ثبت شعبه یا نمایندگی خود در ایران اقدام نمایند هم افزایش صادرات غیر نفتی جمهوری اسلامی ایران و انتقال دانش فنی و فناوری
شرکت های خارجی که در پیشبرد صادرات محصولات غیر نفتی از قبیل تو صنعتی و کشاروزی و صنایع دستی، انتقال فناوری (تکنولوژی)، محصولات ما کمک به ایجاد تأسیسات و کارخانه ها و کارگاههای مختلف جهت توپ مقصود ماه قصد مشارکت داشته باشند. امکان ایجاد شعبه و یا نمایندگی برای آن ها محیا است.
۶- انجام فعالیتهایی که مجوز آن توسط دستگاههای دولتی که به طور قانونی مجاز به صدور مجوز هستند صادر می گردد از قبیل ارائه خدمات در زمینه های حمل و نقل، بیمه و بازرسی کالا، بانکی، بازاریابی و غیره
ثبت شرکت های خارجی که در ارتباط با ارائه خدمات در زمینه های مختلف با یکی از دستگاههای دولتی ایران دارای قرارداد باشند و یا برای ارائه خدمات در زمینه های مذکور محتاج به اخذ مجوز از دستگاههای دولتی خاص باشد می توانند با اخذ مجوز نسبت به ثبت شعبه و نمایندگی خود در ایران اقدام نمایند
ارائه خدمات در زمینه های حمل و نقل اعم از دریایی، هوایی، زمینی (جاده ای و ریلی) با اخذ مجوز از سازمان های ذی ربط مانند سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور میسر است و همچنین فعالیت در زمینه بانکی با اخذ مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انجام می پذیرد و همین طور سایر دستگاه های مسئول می توانند در زمینه های یاد شده مجوز فعالیتی صادر نمایند که موارد جذب سرمایه گذاری خارجی در مقررات اصل ۴۴ قانون اساسی نیز بیان گردیده است. بر طبق آیین نامه قانون تشويق سرمایه گذاری خارجی نیز بعضی از موضوعات احصاء ولذا قابل فعالیت توسط سرمایه گذار خارجی در ایران می باشد.
در راستای وصول درخواستهای متقاضیان خارجی جهت ثبت نمایندگی با شعبه به عنوان مدارک ممیزی محورهای مختلفی نسبت به اصالت سنجی در سامانه جامع ثبت شرکت ها پیش بینی گردیده است. لكن مشکلات عدیده نیز در این خصوص وجود دارد که می توان به درخواست ثبت رسمی شخصیت حقوقی که منضم به مهر بدون تأیید محتویات اسناد توسط سفارت دفاتر حافظ منافع و … می باشد. در تأیید مستندات ابرازی توسط وزارت امور خارجه و یا اداره کل اسناد و امور مترجمان و قوه قضاییه نیز مندرجات اسناد، تأیید نمی گردد.
لذا همان طور که ملاحظه می گردد به منظور بررسی رفتار متقابل کشورها خارجی تایید سفارت و یا دفاتر حافظ منافع و در نهایت وزارت امور خارجه تنها مستند در اختیار می باشد. تأیید مستندات ابرازی توسط اداره امور مترجمان رس قوه قضاییه ، نسبت به ابراز و ارائه و ممهور نمودن مستنداتی با تأیید سفارت وزارت امور خارجه، بدون توجه به مندرجات متن و فارغ از محتوا صورت می پذیرد همچنین شناسایی متقاضی خارجی از طریق سامانه جامع ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری و با ارتباط برخط یا صحت سنجی کد فراگیر اتباع خارجی امکان پذیر می باشد.
علیها در جهت تسهیل و استانداردسازی چگونگی ثبت اشخاص حقوقی با سرمایه خارجی سؤالات مبنی بر این که احراز شرکتهای خارجی جهت تأسیس شعبه و با نمایندگی به چه نحوی می باشد و مرجع صدور رفتار متقابل چه نهادی می باشد مطرح است
با جميع موارد فوق نحوه سرمایه گذاری ایرانیان در خارج از کشور در سیاست های عالی نظام نیز بیان نشده است که چه نهادی می تواند موجبات مشارکت و تسهیل فعالیت های فرامرزی ایرانیان را در خارج فراهم آورد و اسناد و مدارک برای توسعه تجارت در خارج از کشور توسط چه مرجعی تایید شود
یکی دیگر از ابهاماتی که در خصوص ثبت شعبه و نمایندگی مطرح می باشد این است که آیا صرفا شرکت های خارجی می توانند در ایران شعبه ایجاد نمایند یا سایر شخصیت های حقوقی همچون مؤسسات و مشارکت ها نیز می توانند در ایران فعالیت نمایند. در این خصوص به نظر می رسد با کلیاتی در آیین نامه ثبت تشکیلات و مؤسسات خارجی در این خصوص بیان شده، (ثبت مؤسسات و تشکیلات غیر تجارتی که در خارج از کشور به به رسیده است فقط در تهران در اداره ثبت شرکت ها به عمل خواهد آمده مؤسساب تشکیلات غیر تجارتی خارجی ثبت نشده که در ایران دارای فعالیت هستند موظف میباشه از تاریخ تصویب این آیین نامه ظرف دو ماه طبق مقررات مربوطه تقاضای ثبت نماینده و توجه به این که هرچه فضای جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران بهبود یابد تمایل به این امر نیز بیشتر خواهد شد و از طرفی ممکن است بر طبق قوانین برخی از کشور خارجی بنگاههای اقتصادی و یا مؤسسات اصلا به ثبت نرسند و یا برای شرایط خاصی جمله ماهیتی خارج از شرکت و یا عدم الزام به اساسنامه را دارا باشند که در این خصوص می بایستی با تفسیر موسع امکان ثبت این دسته از اشخاص حقوقی را نیز در قالب شعبه و یا نمایندگی مؤسسات خارجی در ایران فراهم نمود.
تغییرات شرکت مربوط به شعب خارجی اصولا توسط مدیر یا نماینده شعب و نمایندگی خارجی به ثبت شرکت ها اعلام می گردد. البته این موضوع می بایستی در نظر گرفته شود که اعلام این تغییرات، در حدود اختیار نامه مدیر یا نماینده عمده شرکت خارجی باشد.
با عنایت به پیش بینی قانون گذار در ماده (سه) قانون ثبت شرکت ها و ماده (یک) نظام نامه اجرای قانون ثبت شرکت ها و همچنین ماده (سه) آیین نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی خارجی و بند (د) ماده ۲ اصلاحیه طرح اصلاحی آیین نامه ثبت شرکتهای مرجع ثبت شعب و نمایندگی شرکت خارجی، در هر صورت و در هر مکان و محل فعالیت در سراسر کشور (به غیر از مناطق آزاد)، تنها بر عهده اداره ثبت شرکت ها تهران می باشد که به نظر می رسد جهت تسهیل سرمایه گذاری خارجی و توسعه و مشارکت سایر استان های می بایستی ادارات ثبتی در کلان شهرها در این خصوص مشارکت نمایند.
در خصوص تجویز یا عدم تجویز کارت بازرگانی توسط شعب و نمایندگی خارجی نیز فارغ از تکالیف مربوط به اتاق بازرگانی به نظر می رسد، چنانچه شعب و نمایندگی دارای موضوعات مرتبط با شرایط اخذ کارت بازرگانی از جمله صادرات و واردات کالا باشند با لحاظ شرایط و تشریفات می توانند نسبت به اخذ کارت بازرگانی اقدام نمایند . .
شعب و نمایندگی خارجی در مراجع ثبت شرکتهای تهران به ثبت می رسند و دارای شخصیت حقوقی می باشند. لذا اطلاق تاجر با توجه به ثبت نزد مرجع ثبت شرکتها و شرایط و ضوابط از جمله لزوم پلمب دفاتر تجارتی و تنظیم اظهارنامه های تجاری و سایر موارد نیز در اشخاص حقوقی مذکور تسری داشته و تکالیف این دسته از اشخاص حقوقی در خصوص پلمب دفاتر تجارتی در تهران صورت می پذیرد
همان طور که بیان شد شعبه شرکت خارجی در ایران توسط ركن (مقام اداره کننده به نام نماینده عمده اداره می شود که در آیین نامه اجرایی قانون ثبت شرکتها به آن اشاره شده است. در ماده ۳۳ آیین نامه ثبت شرکتها نماينده عمده چنین تعریف شده است: مقصود از نماینده عمده شرکت خارجی، کسی است که شرکت خارجی به او اختيار لازم داده و تعهدات او به سمت نمایندگی شرکت تعهدات خود شرکت محسوب می گردد
عليها میزان مسئولیت و اختیارات نماینده عمده به موجب اختيارنامه مصدق از طرف شرکت مادر مشخص می گردد. مشخصات نماینده عمده و حدود اختیارات آن در آگهی هایی ثبتی مرجع ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری ثبت و منتشر می گردد. لذا به جای مدیر عامل در شرکتهای تجارتی داخلی، معادل آن نماینده عمده بکار رفته است که می تواند از لحاظ ركن اجرایی مورد استناد قرار گیرد.