ویژگی ها و شرایط اثر برای برخورداری از حمایت قانونی

ویژگی ها و شرایط اثر برای برخورداری از حمایت قانونی

الف) محسوس بودن شکل اثر:

مسلماً افکار و اندیشه‌ها تا زمانی که از حالت یک امر ذهنی خارج نگردیده و در قالب یک امر عینی تجسم نیابند قابل حمایت نبوده و اساساً حمایت از اندیشه‌ای که در عالم خارج بروز و ظهور نیافته باشد بی‌معناست. این بروز و ظهور در هر یک از آفرینه‌های فکری به گونه‌ای است: به طور مثال یک اثر ادبی به صورت الفاظ و جمله‌های هدفمند و معنی‌دار، یک اثر موسیقی در شکل نُتهای موزون و یک اثر هنری در قالب اشکال، رنگها، خطوط و …تجلی می‌یابد.

ب) اصیل بودن اثر: اگر چه در ظاهر امر بین «اصیل بودن اثر» که به معنای نتیجۀ فکر پدید آورنده به تنهایی و به تمامی بودن و «ابتکاری بودن اثر» که به معنای نو بودن و سابقه نداشتن اثر است تفاوت هایی به نظر می‌آید. لیکن برخی از استادان علم حقوق این دو را در یک معنا بکار برده‌اند. استاد دکتر سید حسین صفایی در این باره چنین نوشته‌اند. اثری قابل حمایت است که اصیل (Original) و به بیان دیگر ابتکاری باشد قانونگذار ایران در مواد 1 و 2 قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان با بکار بردن کلمۀ ابتکار و ابداع در جملات مختلف به این شرط اشاره کرده است.

پ) چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا برای نخستین بار در ایران: ماده 22 قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان چنین اشعار می‌دارد: حقوق مادی پدید‌آورنده موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده باشد و قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نشده باشد مطابق این ماده حق مادی اثر یک ایرانی که برای نخستین بار در کشوری غیر از ایران چاپ یا نشر یا عرضه شده باشد از نظر این قانون قابل حمایت نخواهد بود همچنین اثر یک تبعۀ بیگانه که برای نخستین بار در خارج ایران چاپ یا نشر و یا عرضه شده، چاپ و نشر و عرضۀ مجدد آن در ایران بی‌اشکال بوده و از حق مادی اثر خود در ایران بهره‌ای نخواهد برد با توجه به این نقیصه و اعتراض های کشورهای خارجی تصویب قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی تا حدودی به این مشکل پاسخ داد و برخورداری بیگانگان از حق مادی را منوط به وجود عهدنامه یا معامله متقابل نموده (ماده 6 قانون مصوب 52).

ت) مالیت داشتن اثر
معیار مالیت داشتن یک اثر از نظر قانونی تنها به قابلیت مبادله و ارزش اقتصادی آن محدود نمی‌شود بلکه نقش عرف و مطابقت با نظم عمومی و اخلاق حسنه نیز باید مورد نظر قرار گیرد به ویژه در نظام قانونی کشور ما که مبتنی بر موازین شرعی است آثاری وجود دارند که قابلیت مبادله هم دارند. لیکن از نظر قانون ارزشمند تلقی نشده و مورد حمایت قرار نمی گیرند مثلاً بر اساس احکام شرعی ، یک فیلم مستهجن، یک شعر توهین آمیز، مجسمۀ عریان صوت غنایی یک زن و نظایر آن، اثر قابل حمایت به شمار نمی آید. همچنین ممکن است اخلاق حاکم یا افکار عالی یک جامعه یا حکم قانونگذار، اثری را با ارزش ندانسته و آن را مستحق حمایت به شمار نیاورد.

ث) اعلان مشخصات مادۀ 4 قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، حالت خاصی را که منحصر به صفحات یا نوارهای موسیقی و صوتی است به این شرح مورد اشاره قرار داده است. صفحات یا نوارهای موسیقی و صوتی در صورتی حمایت می شود که در روی هر نسخه یا جلد آن علامت بین المللی پ لاتین در داخل دایره و تاریخ انتشار و نام و نشانی تولدی کننده و نمایندۀ انحصاری و علامت تجاری ذکر شده باشد.

کلیه ی حقوق متعلق به ثبت بازرگان است